miejsca gdzie kiedyś jeździły tramwaje - ul. Lwowska

Podgórze (dokładniej Wolne Królewskie Miasto Podgórze) było samodzielnym miastem w latach 1784-1915. M.in. z inicjatywy ówczesnego prezydenta Krakowa Juliusza Leo uchwalono w 1913r. a oficjalnie ogłoszono 1 lipca 1915 r. włączenie Podgórza w granice administracyjne miasta Krakowa. W celu polepszenia komunikacji planowano już wcześniej połączenie tramwajowe przez Wisłę. Na początku sierpnia 1915r. rozpoczęto prace torowe od ułożenia odcinka na dzisiejszej ulicy Limanowskiego (dawniej ulica Lwowska) przy budynku podgórskiego magistratu (obecnie Wydział Architektury i Urbanistyki Urzędu Miasta Krakowa). Następnie prace wykonywano przez ul. Limanowskiego, ulicę Salinarną (dzisiejsza Lwowska) do III Mostu (oficjalnie most Krakusa). Otwarcie linii nastąpiło 20 lutego 1917r. a na nową trasę skierowano tramwaje linii 3, dotychczas kończące trasę na mijance przy III moście od strony ul. Starowiślnej. Tory tramwajowe z mostu skierowano wzdłuż zabudowań w obecną ulicę Lwowską a na skrzyżowaniu z ul. Limanowskiego wykonywały ostry skręt w prawo w kierunku Rynku Podgórskiego. W 1937r. wg opracowywanego planu inwestycyjnego zaplanowano budowę odgałęzienia linii od skrzyżowania ul. Lwowskiej z ul. Limanowskiego w kierunku ul. Wielickiej. 22 grudnia 1938r. dokonano jego oficjalnego otwarcia. Nowe 500-metrowe torowisko zakończono tzw. "ślepym" torem tuż przed nasypem kolejowym, z uwagi na brak miejsca i przyszłościowe plany przedłużenia linii do Dworca kolejowego Płaszów (musiano jednak zaczekać na wykonanie wiaduktu w ciągu linii kolejowej w kierunku Skawiny).

W okresie okupacji w 1941r. na terenie Podgórza wydzielono zamknięta strefę - Getto, które swoim obszarem obejmowało m.in. ulicę Limanowskiego, Lwowską i Plac Zgody. Cały teren został ogrodzony murem a na głównych ulicach powstały bramy wjazdowe ułatwiające poruszanie się pojazdów, w tym tramwajów.

W nocy z 17 na 18 stycznia 1945r. do Krakowa wkroczyły wojska Armii Czerwonej a wycofujące się wcześniej wojska niemieckie wysadziły w powietrze wszystkie przeprawy mostowe na Wiśle. Po miesiącu, po częściowym uruchomieniu tramwajów w centrum przystąpiono do prac po stronie Podgórza. W maju 1945r. udało sie przywrócić kursowanie tramwaju linii 3 ale na skróconej trasie od uszkodzonego III mostu do Borku Fałęckiego (Łagiewniki). Z uwagi na lżejsze uszkodzenia, w pierwszej kolejności rozpoczęto prace na IV moście (obecnie most Piłsudskiego). 27 października 1946r. uroczyście otwarto pierwszą przeprawę mostową miedzy Krakowem i Podgórzem. Na ponowne otwarcie III mostu należało poczekać do 14 grudnia 1947r. Dzięki uruchomieniu tej przeprawy na trasy sprzed wojny wróciły linie nr 3 i 6. Jednak ze względu na zbyt wąską jezdnię planowano w przyszłości most przebudować. Pod koniec lat `60 przystąpiono do budowy nowej przeprawy. By nie utrudniać ruchu i nie wyłączać z eksploatacji III mostu, nowy budowano równolegle do starego, który następnie miał zostać zastąpiony. Po rozbiórce konstrukcji III mostu w marcu 1971r. zaczęto ustawiać nową konstrukcję na pozostawionych przeczyłókach III mostu.

W 1977r. przystąpiono do budowy nowego odcinka linii tramwajowej w kierunku nowopowstających osiedli mieszkaniowych w Prokocimiu. Ze względu jednotorowy fragment trasy oraz na wąskie przejazdy m.in. przez ul. Lwowską, podjęto decyzję o przebudowie całego odcinka od Mostu Powstańców Śląskich. Pierwszy z etapów zakładał dobudowę drugiego toru w okolicy ul. Bieżanowskiej, drugi zaś budowę nowego węzła przy Placu Bohaterów Getta ze skrzyżowaniem z ul. Limanowskiego w celu ominięcia ul. Lwowskiej. W nocy z 6 na 7 lipca 1979r. ostatecznie wyłączono z sieci tramwajowej ulicę Lwowską. Zlikwidowano wówczas rozjazdy a 7 lipca 1979r. tramwaje pojechały przez nową trasę przez Plac Bohaterów Getta.

Linie kursujące przez ul. Lwowską

3, 6, 7, 9, 11, 13, 18

Stan obecny


Tędy tramwaje zjeżdżały z ówczesnego III Mostu a później mostu Powstańców Śląskich w kierunku ul. Lwowskiej tuż koło kamienic znajdujących się za wieżowcem po lewej stronie.


Po lewej ul. Lwowska, po prawej ul. Na Zjeździe za przystankami tramwajowymi za Placem Bohaterów Getta.


ul. Lwowska, widok w kierunku ul. Limanowskiego.


ul. Lwowska, widok w kierunku ul. Na Zjeździe.


ul. Lwowska, fragment murów Getta z lat 1941-1943r.


Skrzyżowanie ul. Lwowskiej z ul. Limanowskiego, tędy ostrym łukiem tramwaje skręcały w kierunku Rynku Podgórskiego.


ul. Limanowskiego widok w kierunku Placu Bohaterów Getta.


ul. Limanowskiego widok w kierunku Prokocimia.

Pozostałości

Współcześnie trudno jest się doszukać elementów mówiących o tym, że na ul. Lwowskiej niegdyś kursowały tramwaje. Jedynie na pałacu "Kryształ" stojącym przy skrzyżowaniu ul. Lwowskiej z ul. Limanowskiego można zauważyć starą ozdobą rozetę, która prawdopodobnie służyła podtrzymaniu sieci trakcyjnej dla linii tramwajowej kursującej w kierunku Płaszowa (później Prokocimia czy Bieżanowa Nowego) bądź już wcześniej kiedy tramwaje jeździły w kierunku Rynku Podgórskiego.


Rozeta na kamienicy "Kryształ" przy ul. Lwowskiej 30.



Ciekawostką są również rozety na ul. Limanowskiego (w kierunku Łagiewnik), które są nadal używane. Z pewnością pamiętają jeszcze czasy tramwajów na ul. Lwowskiej.


Rozeta na kamienicy przy ul. Limanowskiego 27.


Rozeta na kamienicy przy ul. Limanowskiego 29.