Pod hasłem Kombinat zawarte zostały informacje na temat zlikwidowanych torowisk tramwajowych w obrębie kombinatu metalurgicznego w krakowskiej dzielnicy Nowa Huta.

W dniu 17 maja 1947r. powołano Komisję do Spraw Budowy Nowej Huty przy Centralnym Zarządzie Przemysłu Hutniczego. Stwierdzono wówczas konieczność budowy nowoczesnego zakładu huty. Inwestorem całego przedsięwzięcia zostało Ministerstwo Przemysłu i Handlu PRL. Jako głównego projektanta wyznaczono radziecki "Gipromez" zaś generalnym dostawcą Ministerstwo Czarnej Metalurgii ZSRR. Pierwszym kryterium był wybór lokalizacji. Rozważano budowę huty nad morzem lub na Górnym Śląsku a także w konkretnych miejscach w m. Blachownia, Bycina, Dzierżno, Kędzierzyn, Koźle, Kuźnia Raciborska, Libiszów, Pleszów, Skawina, Tarnów czy Zator. Ostatecznie po wizjach lokalnych w dniu 24 lutego 1949r. teren wsi Mogiła i Pleszów w okolicach Krakowa został zatwierdzony pod budowę nowej huty.

Pierwsze prace rozpoczęły się w lipcu 1949r. Wymusiło to również budowę m.in. dróg czy torowisk i samą organizację komunikacji pomiędzy miastem Kraków a powstającym zakładem i nowym miastem, jakim miała być Nowa Huta. Pierwsze połączenie uruchomiono w maju 1951r. linią autobusową, której trasa wiodła od Ronda (Mogilskiego) pod bramę budowanej wówczas huty. Już na początku 1952r. przystąpiono do prac budowlanych przy nowej trasie tramwajowej, która miała przebiegać od końcówki Dąbie, znajdującej się na zakończeniu ulicy Mogilskiej przed rzeką Białuchą aż pod Kombinat. Pętlę pod nazwą Nowa Huta zlokalizowano przy obecnym skrzyżowaniu ulicy Ujastek z ulicą Mrozowa. Ponad 7,5km odcinek został uroczyście otwarty 7.11.1952r.

Już wiosną 1953r. przystąpiono do budowy kolejnego odcinka. Od bramy Kombinatu zaprojektowano linię wzdłuż ogrodzenia huty na wschód w kierunku Koksochemii. Miała ona łączyć najbardziej odległe miejsca budów. Torowisko układano od ulicy Ujastek przez wiadukt nad torami kolejowymi (nad bocznicą wiodącą z Kombinatu), w kierunku południowym, następnie na wysokości Kopca Wandy (które torowisko mijało po wschodniej stronie, a nie jak obecnie po zachodniej), odbiegało w kierunku wschodnim, wzdłuż budowanej nowej ulicy (później nazwaną ul. Igołomską) do pętli Koksochemia. Końcówkę zlokalizowano na terenie budowanego zakładu, w związku z czym już po paru latach została zlikwidowana.

Ciągle rozbudowywująca się huta jak i osiedla mieszkaniowe wymuszały stałe inwestycje w infrastrukturę. Na wiosnę 1955r. ruszyła budowa torowiska oraz nowej ulicy (obecnie ul. Mrozowa) od ul. Ujastek (na wysokości pętli Nowa Huta) do pętli Walcownia. Uroczyste oddanie do użytku nowej trasy nastąpiło już w dniu 22.07.1955r., pomimo, że prace nie zostały jeszcze zakończone. Pierwsze tramwaje pojechały nowym torowiskiem w sierpniu tego samego roku. Przedłużono wówczas trasę linii nr 5, która do tej pory kursowała na pętlę Nowa Huta zlokalizowaną przy Kombinacie. Do opisywanej końcówki kursowały jeszcze z przerwami linie 5bis oraz 14 ale użytkowano ją głównie rezerwowo lub nocą do garażowania tramwajów. Taki stan utrzymywał się aż do lat `60.

W związku z licznymi problemami technicznymi czy dojazdami do zajezdni w centrum Krakowa, w celu ułatwienia obsługi wagonów, w 1959r. podjęto decyzję o budowie zajezdni tramwajowej w Nowej Hucie. Zlokalizowaną ją przy ul. Ujastek, paręset metrów na północ od głównej bramy Kombinatu. Prace ukończono dopiero w 1965r. a do tego czasu sprawne wagony, obsługujące linie w Hucie pozostawiano m.in. na pętli Nowa Huta.

Pierwsze zmiany w układzie tras tramwajowych w obrębie Kombinatu poczyniono w 1962r. Ze względu na lokalizację pętli Koksochemia na terenie zakładu i koniecznością budowy nowych obiektów wykonano krótkie odgałęzienie od istniejącej trasy - odcinek torowiska wzdłuż ulicy Igołomskiej do wysokości cmentarza w Pleszowie. Torowisko zakończono ślepym torem a końcówkę nazwano Cementownia. Pierwsze tramwaje zaczęły kursować do Pleszowa 28.04.1962r. Mniej więcej w tym czasie pętlę Koksochemia rozebrano.

W 1964r. rozpoczęto przebudowę układu torowego w obrębie Centrum Administracyjnego jaki i przy terenie samego zakładu. Prace te związane były z rozbudową Kombinatu oraz budowaną jeszcze wówczas zajezdnią tramwajową. W pierwszym etapie prac wykonano nowe torowisko przy bramie główniej C.A. HiL (odsuwając istniejące tory o ok. 20m na zachód) od skrzyżowania ul. Ujastek z ul. Mrozowa. Zlikwidowano wówczas połączenie jak i samą pętlę Nowa Huta (nieużywaną liniowo od lutego 1958r.). Poprowadzono torowisko na południe tak, aby nowa linia omijała Kopiec Wandy ze strony zachodniej, łącząc się z ówczesną ulicą Igołomską. Wykonano połączenie nowego torowiska z trasą wiodącą wzdłuż ul. Igołomskiej (obecnie droga ta znajduje się na terenie Kombinatu) w kierunku Pleszowa. Nowy układ torowy jak i odcinek od ul. Ujastek (wzdłuż dzisiejszej ul. Ujastek Mogilski) do Kopca Wandy otwarto 3.11.1964r.

Przez kolejne lata trwały prace nad przełożeniem przebiegu ulicy Igołomskiej wraz z torowiskiem tak, aby ominąć zakład walcowni-slabing. Ówczesna ulica Igołomska rozpoczynająca się na wysokości ul. Klasztornej przebiegała prostym odcinkiem na południe od Kopca Wandy aż do dzisiejszej Bramy Nr 5 (zakładu). Samo torowisko wybudowane w 1954r. od Kopca Wandy wiodło właśnie wzdłuż tej drogi. Ciągła rozbudowa Kombinatu wymusiła kolejne przeniesienie linii tramwajowej. Do 1967r. wykonano nowy odcinek torowiska oraz ulicy od Kopca Wandy do Bramy Nr 5, które szerokim łukiem omijały nowe zabudowania Huty. Odcinek ten otworzono dla ruchu tramwajowego 1.04.1967r. Stary przebieg torowiska został rozebrany a układ drogowy ul. Igołomskiej został włączony w teren zakładu i obecnie jest drogą wewnętrzną.

5, 5bis, 14 - odcinek od ul. Ujastek do pętli Nowa Huta.

14, 15, 15bis, 20, D - odcinek od ul. Ujastek do Kopca Wandy (po terenie dzisiejszego Kombinatu - wschodnia strona Kopca Wandy).

14, 15, 15bis, 20, D - odcinek od Kopca Wandy do ul. Igołomskiej /Brama Nr 5/ (po terenie dzisiejszego Kombinatu).

15, 20 - odcinek Kopiec Wandy (łącznik nowego odcinka przy ul. Ujastek Mogilski do torowiska wzdłuż starej ul. Igołomskiej).

14, 15, 15bis, 20, D - odcinek od ul. Igołomskiej do pętli Koksochemia.

Jedyne pozostałości po wyżej wymienionych odcinkach można zobaczyć obecnie przy bramie głównej Kombinatu. Spod asfaltu przy przystankach autobusowych wystają fragmenty dawnego torowiska.


Ze względu na rozbudowę huty w latach `50 i `60, pierwotne torowiska zostały rozebrane a teren, przez które przebiegały znajduje się obecnie w granicach zakładu. Nie ma zatem możliwości odszukania innych elementów świadczących o istnieniu linii tramwajowych w opisywanych miejscach.