Autobusy typu Jelcz RTO powstały na bazie czechosłowackich autobusów marki Skoda. Umowa licencyjna, podpisana w roku 1958, pozwoliła na budowę Jelcza 043 (wersja dalekobieżna) i 272 MEX (wersja miejska). W późniejszych latach powstały jeszcze wersje: Jelcz 014 LUX (wersja turystyczna modelu 043), Jelcz 043 Cabrio (wersja cabrio modelu 043), Jelcz 044 (wersja dalekobieżna, nieróżniąca się z zewnątrz niczym od modelu 043, zastosowano nową konstrukcję podwozia, zaprojektowaną przez Jelcza), Jelcz AP02 (wersja przegubowa dłuższa), Jelcz 021 (wersja przegubowa krótsza), Jelcz AP62 (wersja przegubowa dłuższa zbudowana w Warszawskim MPA), Jelcz MAT Oławka (prototyp małego autobusu zbudowanego na bazie pudła przyczepy P01 oraz podwozia samochodu ciężarowego Star 27), Jelcz PO-1 (przyczepa do autobusów Jelcz 043 oraz Jelcz 272MEX) oraz Jelcz 046 (przyczepa produkowana na rynek NRD). W krakowskim MPK wozy eksploatowano w odmianach:
miejskiej - 272 MEX,
dalekobieżnej - 043 CAR,
przegubowej dłuższej - AP 02,
przegubowej krótszej - 021,
przyczepy - PO-1.
Pierwsze autobusy Jelcz oraz Karosa 272MEX pojawiły się w Krakowie w 1963 roku (4 lata po wprowadzeniu do ruchu autobusów Jelcz 043). Wersja miejska wyróżniała się od wersji międzymiastowej m.in. świetlikiem umieszczonym nad przednimi szybami oraz "wnęką" na burcie wozu, gdzie umieszczane były tablice z numerami linii wraz z końcówkami. W Jelczu 272 MEX zastosowano dwoje drzwi w układzie 0-2-2, otwieranych pneumatycznie. Tego typu autobusy kursowały w Krakowie do roku 1985. W latach 2000-2002 zrekonstruowano autobus Jelcz 272 MEX #341 oraz przyczepę typu P01 #608.

» autobusy historyczne: Jelcz 272 MEX #341

xx 123 - zdjęcie pojazdu obecnie eksploatowanego

Opracowanie: Michał Smajdor

Źródła:
» Notatki i obserwacje własne,
» Komunikacja Autobusowa w Krakowie 1927-2007, praca zbiorowa pod redakcją Jacka Kołodzieja, Kraków 2007